سند جهت گیری های کلان و سیاست های پژوهش، فناوری و تجاری سازی وزارت نفت

الف) اهداف کلان پژوهش، فناوری و تجاری سازی وزارت نفت

اهداف کل زنجیره ارزش:

1. توسعه فناوری های مرتبط با بهینه سازی مصرف انرژی،کاهش شدت مصرف انرژی و اصلاح الگوی مصرف انرژی
2. توسعه فناوری های زیست محیطی در کل زنجیره ارزش بالادستی و پایین دستی نفت و گاز با هدف دستیابی به اهداف اسناد بالادستی کشور
3. توسعه و ارتقاء فناوری های حوزه نگهداری و تعمیرات کارآمد بر مبنای نظام آینده نگر
4. ارتقای سطح امنیت تولید انرژی در کل زنجیره نفت و گاز کشور با بهره برداری بهینه از موقعیت اقتصادی و جغرافیایی منابع نفت و گاز
5. توسعه سیستم های فناورانه تولید، ذخیره سازی، انتقال و توزیع نفت و فراورده های نفتی با هدف کاهش ضایعات و تلفات و ارتقاء بهره‌وری در کل زنجیره ارزش نفت و گاز.
6. دیجیتالی کردن، اتوماسیون، مدولار شدن، و هوشمندسازی در صنعت نفت و گاز
7. توسعه فناوری های نوظهور نظیر کلان داده ها، اینترنت اشیاء، ارتباطات بی سیم، واقعیت افزوده و بلاک چین جهت ارتقای بهره وری در زنجیره ارزش بالادستی و پایین دستی نفت وگاز
8. تدوین دانش فنی، توسعه و تجاری سازی فناوری های مرتبط با طراحی و توسعه فرآیند ها، تجهیزات، کاتالیست‌ها و مواد شیمیایی استراتژیک و پرمصرف زنجیره بالادستی و پایین دستی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش

اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی نفت ایران:

1-گسترش اکتشافات نفت کشور به عنوان پشتوانه اصلی برنامه‌ریزی تولید نفت از طریق:

• توسعه و بهره‌برداری از فناوری های پیشرفته به منظور کاهش ریسک اکتشاف و عملیات اعم از خشکی و دریا
• توسعه و بومی سازی نرم افزارهای نوین مطالعه و تفسیر داده های زمین شناسی، پتروفیزیکی و ژئوفیزیکی

2-اکتشاف و توسعه از ذخایر نامتعارف نفت و گاز مانند شیل، هیدرات های گازی (هیدرات متان)

3-توسعه و ارتقاء فناوری های مرتبط با افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی کشور، افزایش شاخص بهره‌دهی چاه های تولیدی و افزایش تولید پایدار نفت خام از طریق توسعه و به کارگیری فناوری های ازدیاد برداشت و تولید صیانتی با اتکا به ظرفیت های داخلی به ویژه دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و شرکت های دانش بنیان

4-توسعه و بهره برداری از فناوری های مرتبط با کاهش ضایعات و تلفات در بخش تولید، انتقال و توزیع نفت و گاز، کاهش هزینه های Opex، بهبود و ارتقاء مدیریت یکپارچه دارایی ها و ارتقای سطح بهداشت، ایمنی و محیط زیست در زنجیره بالادستی نفت و گاز

5-توسعه و بهره برداری از فناوری های نوین به منظور افزایش ایمنی عملیات حفاری و کاهش ریسک، کنترل تولید شن از چاه و همچنین اجرای روش های حفاری پیشرفته

6-توسعه و بهره برداری از فناوری های مرتبط با افزایش تولید گاز طبیعی به ویژه در میدان مشترک پارس جنوبی

اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی گاز ایران:

1-مدیریت دانش بنیان زنجیره ارزش در صنعت گاز از طریق:

• توسعه دانش فنی فرایندهای پالایشگاهی و همچنین به کارگیری روش های نوین پالایش گاز و ارتقای راندمان انرژی
• یکپارچه سازی سیستم های اندازه گیری، تولید اطلاعات و ایجاد سیستم های دیسپچینگ
• توسعه و اجرای روش های جدید ذخیره سازی روی زمین و زیر زمین

2-توسعه و بهره برداری از فناوری های مرتبط با هدف کاهش تلفات در خطوط انتقال، توزیع و ذخیره سازی گاز از طریق:

• هوشمند سازی حداقل 10درصد خطوط انتقال و توزیع پالایشگاه های گاز
• دستیابی به روش های نوین نگهداری، بازرسی و تعمیرات، سیستم های کنترل و اتوماسیون ایستگاه ها و خطوط انتقال و توزیع
• دستیابی به فناوری های نوین طراحی، احداث و نصب خط لوله و ایستگاه ها
• ارتقای سیستم های بازیافت انرژی

3-دستیابی به فناوری های پیشرفته به منظور ارتقاء راندمان واحدهای نمک زدایی و گوگردزدایی

4-توسعه فناوری های مرتبط با جمع آوری گازهای سوزانده شده و بهبود کارایی سیستم فلرینگ

اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران:

1-توسعه و بهره برداری از فناوری های اولویت دار حوزه پالایش نفت و گاز در جهت دستیابی به اهداف ذیل:

• ایجاد ظرفیت های جدید پالایشی به ویژه برای پالایش میعانات گازی و نیز نفت خام تولیدی بسیار سنگین
• افزایش ظرفیت پالایش نفت خام و میعانات گازی کشور
• توسعه زنجیره صنایع پایین دستی پالایشگاه ها و افزایش تولید محصولات این واحدها
• افزایش حاشیه سود پالایش منتج از کاهش سوخت ضایعات و بهینه سازی مصرف انرژی
• دستیابی به محصولات با ارزش افزوده بالا ازطریق فرآیندهای پالایشگاهی و پترو پالایشگاهی

2-ساخت داخل، بومی سازی و تجاری سازی مواد شیمیایی و کاتالیست های پرمصرف موردنیاز صنعت نفت، پالایش و فرآورش نفت و گاز

3-توسعه و بهره برداری از فناوری های هوشمندسازی در راستای جلوگیری از قاچاق فرآورده های نفتی و جلوگیری از هدر رفت فرآورده در خطوط لوله با به‌روزرسانی دانش فرآیندهای نشت‌یابی هوشمند

اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران:

1-توسعه و بهره برداری از فناوری های اولویت دار در جهت دستیابی به اهداف ذیل:

• افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و توسعه زنجیره ارزش صنایع پتروشیمی
• تکمیل زنجیره ارزش صنایع پایین دستی پتروشیمی
• بهینه سازی، بهره وری و رفع مشکلات فرآیندهای واحدهای تولیدی موجود
• توسعه و بهره برداری از فرآیندهای پترو شیمیایی نوین و نانو فناوری با راندمان عملکردی بالا

2-تدوین دانش فنی، توسعه و تجاری سازی فناوری های مرتبط با تولید محصولات و مواد شیمیایی استراتژیک، فرآیندهای پلیمری و غیر پلیمری، کاتالیست ها، صنایع تکمیلی و مواد پرمصرف صنعت پتروشیمی

3-کاهش ضایعات و پایش خوردگی تجهیزات فرآیندی، مخازن نگهداری و خطوط لوله

ب) سیاست های پژوهش، فناوری و تجاری سازی وزارت نفت:

1. حمایت مادی و معنوی از فرآیند تبدیل ایده به محصول و افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش پیشرفته و فناوری داخلی در پروژه های عملیاتی بالادستی و پایین دستی صنعت نفت
2. توسعه کمی و کیفی زیست بوم نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور و ایجاد و توسعه تمامی اجزای نهادی ذیل آن در راستای افزایش نقش شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور در حل مسائل صنعت نفت و گاز و ارتقاء صادرات خدمات فنی- مهندسی و صنایع دانش بنیان نفت و گاز
3. شناسایی و تجمیع تقاضای فناوری، کالا و خدمات اولویت دار در زنجیره ارزش صنایع نفت و گاز و واگذاری اجرای آن ها به شرکت های فناور و دانش بنیان
4. ایجاد خوشه های صنعتی و شبکه های همکاری فناورانه بین مجموعه های استارت آپ، شرکت های دانش بنیان، دانشگاه ها و شرکت های صنعتی بالغ نفت و گاز (شرکت های اکتشاف و تولید، شرکت های پیمانکار و سازندگان تجهیزات) با هدف حمایت از ارتقاء توانمندی داخلی در توسعه فناوری های پیچیده، ساخت مواد، کالا و تجهیزات صنعت نفت و بازطراحی الگوی کسب و کار قراردادهای پژوهشی با هدف ایجاد نهادهای کارآفرینی پایدار فناورانه
5. افزایش سهم انجام پژوهش های کاربردی و تکمیل زنجیره این پژوهش ها تا مرحله تجاری سازی
6. ترویج گفتمان نوآوری و فناوری، خلق فرصت های مناسب و ایجاد نظام تنظیم‌گری بازار فناوری های نفت و گاز جهت شناسایی و بهم رسانی بخش عرضه و تقاضای فناوری در حوزه ملی و بین‌المللی با استفاده از ظرفیت بسترهای مجازی و نیز تدوین سازوکار حمایت های تعرفه‌ای و تسهیلاتی به منظور ایجاد مزیت نسبی و ایجاد انگیزه برای صادرات محصولات تولید داخل
7. گسترش حمایت های هدفمند مادی و معنوی از نخبگان، نوآوران، مجموعه های استارت آپی و شرکت های دانش بنیان حوزه بالادستی و پایین دستی صنعت نفت در بستر زیست بوم نوآوری صنعت نفت،نظیر پارک فناوری و مراکز اقماری آن
8. نیازسنجی و ارتقای سطح کیفی تحقیقات دانشگاهی و حمایت از به کارگیری این ظرفیت در توسعه فناوری های اولویت دار و رفع چالش های فناورانه صنعت نفت از طریق پایان نامه های دانشجویی، پژوهانه، اعطای فرصت مطالعاتی، قراردادهای پژوهشی با دانشگاه
9. توسعه و تقویت شبکه های همکاری فناورانه ملی- فراملی هدفمند با دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی در زمینه های برگزاری دوره های آموزشی مشترک و واگذاری پروژه های فناورانه در قالب کنسرسیوم بین‌المللی در راستای کسب دانش مورد نیاز صنعت نفت با بهره‌گیری از ظرفیت های بین‌المللی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، پژوهشگاه صنعت نفت، دانشگاه صنعت نفت، شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، پارک نوآوری نفت و گاز و سایر دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی
10. تقویت و توسعه نقش مراکز تحقیقاتی داخل وابسته به وزارت نفت به عنوان سازمان های مدیریت پژوهش و فناوری (RTO)
11. تعامل واحدهای عملیاتی و اجرایی صنعت نفت جهت ارتباط با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی به منظور به کارگیری فناوری های توسعه یافته در این مراکز و تست میدانی آنها در سطح صنعت نفت
12. تعریف و اجرای رشته های جدید در موضوعات بین رشته ای در حوزه های مدیریت رشته های مهندسی مرتبط با صنایع بالادستی و پایین دستی نفت در دانشگاه صنعت نفت و حمایت از انجام تحقیقات کاربردی در رشته های ایجاد شده
13. حمایت از تعریف و اجرای موضوعات تحقیقاتی مرتبط با اقتصاد مقاومتی و مدل های سیاست گذاری اقتصادی و مدیریت مالی،بازرگانی، فناوری، پروژه، حقوق و قراردادها با هدف توسعه توان مدیریتی و اقتصادی صنعت نفت و گاز کشور
14. اجرایی سازی پیوست فناوری قراردادهای عملیاتی صنعت نفت در بستر انجام معاملات بزرگ با هدف انتقال و توسعه دانش و فناوری، ارتقای توانمندی های مدیریتی و ارتقای سهم داخل (LOCAI COntent)
15. ایجاد نهاد تسهیل‎‌گر صادرات فناوری و محصولات فناورانه صنعت نفت و فعال سازی دیپلماسی فناوری در منطقه از طریق تعادل سازنده با کشورهای هدف و شرکت های موثر در عرضه فناوری نفت و گاز در بازارهای جهانی در بستر زیست بوم نوآوری صنعت نفت و ساماندهی همکاری با وزارت صمت، وزارت خارجه و اتاق های بازرگانی برای افزایش کارایی نهاد مربوطه
16. حمایت از تشکیل بیمه های تخصصی و ارائه پوشش های بیمه ای خاص در راستای کاهش ریسک تولید و به کارگیری محصولات و خدمات فناورانه در صنعت نفت
17. استفاده از ابزارهای نوین برای شناسایی و اولویت بندی نیازهای فناورانه حوزه دارایی فیزیکی صنعت نفت (نظیر سامانه جامع EAM) و انجام تحقیقات و پژوهش های کاربردی جهت ارائه راه حل های نوآورانه با توجه به ظرفیت های موجود در موضوع مدیریت دارایی های فیزیکی
18. بهره گیری از طرفیت نهاد صدور گواهینامه کیفیت محصول صنعت نفت در جهت صحه‌گذاری بر محصولات فناورانه تولید داخل و توسعه خدمات آن در گسترش امکان صحه‌گذاری بر طیف وسیعی از گروه های کالایی و تجهیزات با توسعه مراکز تست و آزمون در سطح کشور
19. توسعه روش های تامین مالی داخلی و خارجی به منظور تسهیل در تامین منابع مالی پروژه های پژوهش و فناوری صنعت نفت با رویکرد افزایش سهم مشارکت بخش غیردولتی
20. توسعه ساز و کار جذب، اشتغال و بهره گیری از ظرفیت و توان دانشمندان، پژوهشگران و فناوران خارجی به ویژه ایرانیان مقیم خارج کشور با بهره گیری از ظرفیت ارکان مستقل پژوهشی وزارت نفت
21. اختصاص 60 درصد از اعتبارات پژوهشی سالانه برای پروژه های پژوهشی استخراج شده از نقشه راه فناوری های اولویت دار هر شرکت و اختصاص40 درصد باقیمانده اعتبارات پژوهشی سالیانه به حل چالش های فناورانه
22. طراحی سازوکار مناسب جهت پذیرش دارائی های شرکت های بالغ از صندوق های پژوهش و فناوری در طرح های فناورانه به عنوان تضمین دریافت تسهیلات مالی در قراردادهای فناورانه
23. توسعه و به کارگیری ظرفیت های مالی صندوق های پژوهش و فناوری، شتاب دهندگان فناوری و فرشتگان کسب و کار در راستای ارائه خدمات در بخش سرمایه گذاری خطرپذیر، ارائه تضامین قراردادی به مجموعه های استارت آپی و شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت کشور و خرید تضمینی محصولات فناورانه
24. مشارکت جدی موسسه مطالعات بین المللی انرژی (در حوزه های راهبردی) و پژوهشگاه صنعت نفت (در حوزه های فنی) در انجام مطالعات راهبردی فناورانه حوزه نفت و گاز
25. حمایت از توسعه شرکت های خدمات انرژی(ESCO) و توسعه فناوری های مرتبط با خدمات این شرکت ها
26. مدیریت یکپارچه سبد طرح ها و پروژه های فناوری و تجاری سازی در قالب سامانه جامع مدیریتی به منظور پایش میزان اثربخشی پروژه های فناورانه، ثبت و بهره برداری از دانش و استقرار نظام مدیریت دانش در حوزه پژوهش و فناوری